Gamen in de jaren ’80: van arcadekasten naar de NES en de IBM PC 

Arcadegames in de eighties

Je kunt het je tegenwoordig bijna niet meer voorstellen, maar als je aan het begin van de jaren ’80 effe wilde gamen, moesten deze meeste mensen toch echt de deur uit! Zij schraapten hun laatste guldens bij elkaar, trokken hun jas aan en gingen op weg naar een arcadehal.

Officieel begon de gouden periode van arcadekasten al in de jaren ’70 met Pong en Space Invaders, maar in de eighties zag je de kasten plots overal opduiken. Winkelcentra, restaurants en kroegen; overal stonden arcadekasten. Case in point: aan het begin van de jaren ’80 was de industrie zo groot dat het aantal arcadehallen in Amerika tussen 1980 en 1982 verdubbelde (!) en er alleen aldaar al een omzet werd behaald van 5 miljard dollar. Het succes van arcadegames hield aan tot aan het einde van de jaren ’80, waarna het – ondanks een aantal korte oplevingen – over het algemeen bergafwaarts ging met de populariteit… Grootste boosdoeners waren de opkomst van 3D-graphics op de consoles en online gaming.

De crash van de consolemarkt

Als we spreken over de tweede generatie consoles dan bedoelen we ruwweg de periode tussen het einde van de jaren ’70 en 1983. De eerste, tweede en derde generatie consoles kennen veel overlap, maar 1983 vormt in ieder geval een enorm duidelijk keerpunt!

Eind jaren ’70 liep het volledig uit de hand bij Atari. Na een fikse ruzie besloot een aantal medewerkers hun eigen bedrijf op te richten: Activision. Er volgde een rechtszaak over copyrightschending, maar uiteindelijk wisten de partijen het eens te worden over royaltytarieven en de processen voor third-party ontwikkelaars. Ondanks dat dit positief klinkt, leidde het echter tot een overvolle markt, waarin ook nog eens veel bedrijven promotionele games voor hun merk maakten. Het resultaat was een teveel aan consoles en kwalitatief slechte games, hetgeen in 1983 leidde tot het instorten van de gehele industrie. Het grootste slachtoffer was de consolemarkt.

Nintendo to the rescue

De crash werd het heftigst gevoeld in Amerika. De consolemarkt lag twee jaar compleet plat… Elders bleven ontwikkelaars echter lekker ontwikkelen en innoveren. Aangezien de Famicom (bij ons bekend als de NES) zo lekker verkocht in Japan, besloot Nintendo de sprong te wagen: de consoleboer bracht de console ook uit in Amerika! Eerlijk is eerlijk: het duurde een poosje om momentum op te bouwen, maar ondanks het pessimisme van critici werd de NES een doorslaand succes. Zodoende wordt Nintendo veelal gecrediteerd als redder van de consolemarkt!
     

De consoles van de eighties

Nintendo trapte de derde generatie consoles dus af met hun NES. Om de concurrentie aan te gaan, bracht Sega hun Master System uit. Die console was echter lang niet zo succesvol, ook al deed de machine het in ons PAL-gebied best aardig. Ondanks dat het laatste uur voor Atari geslagen leek, gaf ook dat bedrijf zich nog niet gewonnen. Denk maar aan de kleinere en goedkopere versie van de Atari 2600 en de Atari 7800. Ondanks verwoede pogingen – Atari bracht zelfs hun its 8-bit XE homecomputer uit als de XEGS gameconsole – bleek Nintendo echter de overtuigende winnaar van deze derde generatie consoles. Atari zette echter wel een trend: twee andere computers, de Commodore 64 en Amstrad CPC, werden ook opnieuw verpakt voor de consolemarkt, namelijk als het Commodore 64 Games System en de Amstrad GX4000.

De eighties gaven ons twee generaties consoles, zo barstte aan het einde van de jaren ’80 de bom tussen Sega en Nintendo voor de tweede keer, met respectievelijk de Mega Drive en SNES. De felle strijd, waarin (loze?) marketingkreten niet geschuwd werden, hield stand tot in de nineties. Daarbij volgden onder meer de introductie van CD-ROM-drives en basic 3D-graphics.

De revival van handhelds

De jaren ’80 stonden tevens in het teken van een opleving van handhelds. De absolute knaller van de eighties was natuurlijk de Game Boy van Nintendo. Over de gehele wereld liepen mensen met de grijze baksteen rond. Concurrenten als de Atari Lynx, Sega's Game Gear en NEC's Turbo Express hadden geen schijn van kans! Dat Nintendo’s Game Boy het zoveel beter deed, kwam onder meer door de indrukwekkende batterijduur en de reusachtige bibliotheek met topgames.
     

PC-gaming gestandaardiseerd 

In de jaren ’80 verschenen er voor het eerst op grote schaal homecomputers (ook wel microcomputers) in huiskamers. Voor die tijd waren computers eigenlijk alleen voorbehouden waren aan bedrijven en wetenschappers, die de financiën hadden voor de dure (en grote!) machines. In eerste instantie werd de homecomputer echter vooral gemarket als een educatieve tool. Logisch, aangezien deze computers niet te vergelijken zijn met onze huidige PC's; om met een thuiscomputer om te kunnen gaan, was een stukje kennis van programmeren onmisbaar. En als je al moest kunnen programmeren om überhaupt met een homecomputer om te kunnen gaan, is het ook minder verwonderlijk om te bedenken dat heel veel van de in de eighties gemaakte games gewoon geprogrammeerd werden op de zolders van tieners.

De markt voor de goedkope homecomputers maakte halverwege de jaren '80 een recessie mee. Het (volwassen) publiek leek klaar met de simpele computers en smachtte naar de meer zakelijke computers. De scheidslijn tussen zakelijke computer en homecomputer verdween echter toen zakelijke computers kleurengraphics en geluid kregen, en homecomputers dezelfde processoren en hetzelfde operating system gingen gebruiken als de machines op kantoren. Daarbij was de IBM PC cruciaal voor het standaardiseren van de personal computer. Afstammelingen van deze eighties IBM PC vormen de meerderheid van de PC's die je vandaag de dag kunt kopen. Eigenlijk lukte het in die tijd alleen Macintosh om een flink marktaandeel te houden, zonder compatible te zijn met de IBM PC. In dat opzicht is er dus weinig veranderd sinds de jaren '80: je hebt een PC of een Apple...

De IBM PC was trouwens (in eerste instantie) niet bijzonder geliefd onder gamers. Veel gamers in de jaren '80 koesteren hun fijnste herinneringen aan computers als de Apple II, Atari ST en Commodore Amiga. Als mensen denken aan PC-gaming in de eighties is er veelal echter een machine echt iconisch: de eerder genoemde Commodore 64, ook wel C64 genoemd.

De games van de jaren ‘80

The Bard’s Tale, Castle Wolfenstein, Castlevania, Contra, Donkey Kong, Dragon Quest, Elite, Final Fantasy, Frogger, The Legend of Zelda, Mega Man, Metal Gear, Metroid, Microsoft Flight Simulator, Pac-Man, Populous, Prince of Persia, SimCity, Street Fighter, Super Mario Bros., Tetris en Ultima… Zomaar een greep uit de beste games van de jaren ’80! Zelfs voor de lezers die zelf nog niet gameden in de eighties zit bovenstaande opsomming vol met grote namen. Sterker nog: het is maar wat lastig om je voor te stellen hoe de huidige gamingmarkt eruit zou zien zonder franchises als Zelda, Metal Gear of Wolfenstein!
     

Wat is jullie favoriete game van de eighties? En aan welk platform hebben jullie de best herinneringen? Laat dat en nog veel meer weten in de comments!